Các loại nấm gây ra bệnh viêm xoang: Nấm Aspergillus: Nấm Aspergillus có hơn 300 chủng loại nhưng chỉ có khoảng 7 loại gây bệnh cho người
- Aspergillus fumigatus (90% gây bệnh cho xoang)
- Flavus
- Glaucus
- Versicolor
- Nidulans
- Niger
Bào tử nấm được tìm thấy trong đất, trong không khí nhiều bụi bặm và trong các chất hữu cơ, thực vật thối rữa... Khi ta hít phải các bào tử này, chúng sẽ bám vào những hốc mũi xoang chờ cơ hội gây bệnh.
Viêm xoang hàm do nấm chiếm khoảng 10% các trường hợp viêm xoang hàm nói chung. Trong khi đó nấm xoang bướm phát hiện ít hơn. Tại khoa TMH BV. Chợ Rẫy, trong vòng 4 năm (1998-2002), chúng tôi đã phát hiện được 20 trường hợp nấm xoang hàm và 12 trường hợp nấm xoang bướm.
Biểu hiện lâm sàng
Giống như viêm xoang do những tác nhân khác, viêm xoang do nấm cũng cho những triệu chứng tương tự. Tùy theo xoang bị bệnh mà có triệu chứng khác nhau.
Xét nghiệm cận lâm sàng
X-quang thông thường có thể nghi ngờ khi thấy xoang mờ với những ổ lắng đọng calci. Tuy nhiên, có đến 55% X-quang thông thường không phát hiện được hoặc nhầm với vài bệnh khác của xoang.
CT-scan: Cho hình ảnh rõ hơn phim thường:
- Mật độ cản quang tăng ở giữa đám mờ, đôi khi dưới dạng một khối giả u.
- Hình ảnh đám vôi trong xoang.
- Hình ảnh hủy xương các thành xoang hoặc các vách xương dày lên.
Tuy nhiên để chẩn đoán xác định và định danh nấm phải nhờ đến các xét nghiệm khác như:
Ngày nay với sự tiến bộ của y khoa đã giúp phát hiện và chuẩn đoán bệnh viêm xoang do nấm chính xác hơn. Các phương pháp phẫu thuật nội soi trong tai mũi họng giúp tiếp cận với bệnh và quan sát rõ ràng bệnh cung như tổn thương ở xoang. Tuy nhiên, đôi khi vẫn phải nhờ tới phương pháp phẫu thuật kinh điển khi bệnh nhân có khối lượng nấm quá lớn.
Viêm xoang hàm do nấm chiếm khoảng 10% các trường hợp viêm xoang hàm nói chung. Trong khi đó nấm xoang bướm phát hiện ít hơn. Tại khoa TMH BV. Chợ Rẫy, trong vòng 4 năm (1998-2002), chúng tôi đã phát hiện được 20 trường hợp nấm xoang hàm và 12 trường hợp nấm xoang bướm.
Những yếu tố thuận lợi cho việc nhiễm nấm:
- Vùng khí hậu nóng và ẩm ướt, nhiều bụi bặm: Tại Việt Nam, nhất là các tỉnh phía Nam, do khí hậu mưa và ẩm nhiều tháng trong năm nên thích hợp cho nấm mốc phát triển.
- Nghề nghiệp: Những người làm nghề nông hoặc tiếp xúc thường xuyên với ngũ cốc. Mc Guirt quan sát thấy bệnh phần lớn xuất hiện ở những người làm nông nghiệp vùng Ðông nam Hoa Kỳ; Còn trong 12 trường hợp chúng tôi nêu trên có đến 75% làm nghề nông.
- Yếu tố tại chỗ: Nấm Aspegillus khi xâm nhập vào mũi xoang thường nằm im tại chỗ, chỉ gây bệnh khi có những yếu tố thuận lợi. Ðó là những yếu tố làm giảm thông khí xoang và giảm sự dẫn lưu của xoang như: tắc lỗ thông mũi xoang do viêm xoang mãn tính, polype mũi xoang, dị vật trong mũi xoang.
- Yếu tố toàn thân: Người bệnh bị suy giảm miễn dịch (khi mắc các bệnh về máu, điều trị bằng hóa chất, dùng thuốc ức chế miễn dịch, nhiễm HIV..., bệnh tiểu đường, dùng thuốc corticoide kéo dài, kháng sinh phổ rộng.
Biểu hiện lâm sàng
Giống như viêm xoang do những tác nhân khác, viêm xoang do nấm cũng cho những triệu chứng tương tự. Tùy theo xoang bị bệnh mà có triệu chứng khác nhau.
- Nhức đầu, nghẹt mũi, chảy mũi trong hay đục. Trong viêm xoang hàm thường nhức đầu vùng gò má, thái dương. Viêm xoang bướm nhức đầu thường khu trú ở vùng đỉnh, vùng chẩm lệch về bên xoang bị bệnh. Ðôi khi khịt mũi, khạc đàm có lẫn ít máu. Thời gian phát hiện bệnh thường kéo dài do không nghĩ đến viêm xoang do nấm.
- Nấm có thể phát triển thành khối choán đầy trong xoang, phá hủy các thành xoang rồi xâm lấn vào những cơ quan lân cận như hốc mắt, sọ não. Nấm xâm nhập vào hốc mắt sẽ làm mắt bệnh nhân bị mờ dần và có thể bị mù vĩnh viễn. Nếu xâm nhập vào nội sọ sẽ gây viêm màng não, viêm não; hoặc xâm nhập vào các dây thần kinh và mạch máu sẽ gây liệt các dây thần kinh và gây chảy máu ồ ạt khiến bệnh nhân tử vong.
Xét nghiệm cận lâm sàng
X-quang thông thường có thể nghi ngờ khi thấy xoang mờ với những ổ lắng đọng calci. Tuy nhiên, có đến 55% X-quang thông thường không phát hiện được hoặc nhầm với vài bệnh khác của xoang.
CT-scan: Cho hình ảnh rõ hơn phim thường:
- Mật độ cản quang tăng ở giữa đám mờ, đôi khi dưới dạng một khối giả u.
- Hình ảnh đám vôi trong xoang.
- Hình ảnh hủy xương các thành xoang hoặc các vách xương dày lên.
Tuy nhiên để chẩn đoán xác định và định danh nấm phải nhờ đến các xét nghiệm khác như:
- Giải phẫu bệnh lý
- Xét nghiệm vi sinh
- Huyết thanh chẩn đoán
Ðiều trị viêm xoang do nấm:
- Nấm chỉ gây bệnh ở mũi xoang khi gặp điều kiện thuận lợi, vì vậy phải giải quyết những yếu tố đó như lấy dị vật trong mũi xoang, giải quyết những nguyên nhân gây bít tắc xoang như cắt polyp, khối u hoặc những dị hình khác...
- Khối nấm trong xoang phải được lấy ra, bơm rửa sạch lòng xoang.
- Thuốc kháng nấm được sử dụng tùy theo giai đoạn của bệnh và có khi phải phối hợp nhiều loại; Tuy nhiên thuốc kháng nấm thường gây độc cho gan nên thường phải kiểm tra chức năng gan trước khi dùng thuốc.
Ngày nay với sự tiến bộ của y khoa đã giúp phát hiện và chuẩn đoán bệnh viêm xoang do nấm chính xác hơn. Các phương pháp phẫu thuật nội soi trong tai mũi họng giúp tiếp cận với bệnh và quan sát rõ ràng bệnh cung như tổn thương ở xoang. Tuy nhiên, đôi khi vẫn phải nhờ tới phương pháp phẫu thuật kinh điển khi bệnh nhân có khối lượng nấm quá lớn.
0 nhận xét :
Đăng nhận xét